“Üsküp hem Osmanlı döneminde hem yeni dönemde Türkçenin en önemli merkezlerinden birisidir”

Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp'te bugün "Balkanlar'da Türk Edebiyatı Tarihi" kitabının tanıtımı yapıldı.

Prof. Dr. Mustafa İsen ve Prof. Dr. Tuba Durmuş'un kaleme aldığı kitap Uluslararası Balkan Üniversitesi'nin ev sahipliğinde, Uluslararası Maarif Okulları organizasyonunda tanıtıldı.

Programa TİKA Üsküp Koordinatörü Mehmet Bayrak, Türkiye Maarif Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Türkben, Türkiye Maarif Vakfı Kuzey Makedonya Müdürü Mehmet Baran, TMBH Genel Başkanı Erdoğan Saraç, MATÜSİTEB Başkanı Tahsin İbrahim, Uluslararası Balkan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Lütfi Sunar, Üsküp Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Osman Emin, eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Salih Murat, El Hilal Derneği Başkanı Behicudin Şehabi ve çok sayıda davetli katıldı.

‘İlim camiasına büyük katkı sağlayan bir eser’

Uluslararası Balkan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Lütfi Sunar, bu eserin ilim camiasına büyük bir katkı sağladığını ifade etti.

Türkiye Maarif Vakfı Kuzey Makedonya Müdürü Mehmet Baran, bu eser hakkında “Bu toprakların ülkemize ve insanlığa ne kadar ciddi katkılar sunduğunu gösteren bir çalışma.” dedi.

Türkiye Maarif Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Türkben, “Uluslararası Maarif Okulları, 52 ülkede, 465 eğitim kurumu, bir üniversitesi ve 39 yurduyla 50 binden fazla öğrenciye kaliteli eğitim hizmeti sunan bir kurum. Bu 52 ülke içerisine Balkanların ebette ki ayrı bir kıymeti var.” diye konuştu

‘Osmanlı edebiyatının üçte birlik bir bölümü bu coğrafyada meydana geldi’

Kitap hakkında basına açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Mustafa İsen, Osmanlı edebiyatının üçte birlik bir bölümünün Balkan coğrafyasında meydana geldiğini ifade etti.

İsen yaptığı açıklamada “Bilindiği gibi Balkanlar uzun bir süre Türk yönetiminde kaldı ve özellikle Osmanlı devletinin önemli bölümlerinden birisini meydana getirdi. Dolayısıyla bu uzun ilişki çerçevesi içinde hayatın pek çok noktasında yansıyan iş birlikleri ve etkileşimler oldu. Bu etkileşimlerin belki en görünen kısmı mimari. Ama özellikle orta çağda daha yaygın bir kültür-sanat faaliyeti olarak edebiyat, aynı şekilde çok görünür özellikler taşımaktadır. Denebilir ki Osmanlı edebiyatının üçte birlik bir bölümü bu coğrafyada meydana geldi. Bunun içinde de özellikle Üsküp’ün ve Manastır’ın yani geniş manada söyleyecek olursak bugünkü Kuzey Makedonya’nın çok ağırlıklı bir yeri var. Biz bütün bu birikimi derleyip toparlayacak bir çalışma gerçekleştirdik. Bütün Balkanlar’daki Türk Edebiyatı’nın başlangıçtan 2020 yılına kadar eski ve yeni bölümüyle ele alıp değerlendirdik. Ortaya iyi bir çalışma çıktığı kanaatindeyiz.” sözlerini sarf etti.

‘Balkanlar’da Türkçe 15. Yüzyıldan itibaren çok canlı bir biçimde mevcut oldu’

Üsküp’ün Türkçenin en önemli merkezlerinden biri olduğunu vurgulayan İsen, “Balkanlar’da kurulan yeni yeni üniversiteler ve demokrasi döneminde ortaya çıkan daha gerçekçi ilişkiler bağlamında üniversitelerde ders kitabı olarak okutuluyor Balkanlar’da Türk Edebiyatı. Bundan dolayı buralar için de önemli bir malzeme olduğunu düşünüyoruz. Bu çalışma şunu gösterdi ki; Balkanlar’da Türkçe 15. Yüzyıldan itibaren çok canlı bir biçimde mevcut oldu. Bazı bölgelerde sona erdi, örneğin Arnavutluk’ta, Bosna Hersek’te sona erdi. Ama bazı bölgelerde de biraz coğrafi kaymalar olmasına rağmen canlılığını devam ettiriyor. Mesela Manastır’da eskisiyle mütenasip olmayan bir geriye gidiş yaşandı ama Üsküp’te de tam tersine pozitif anlamda bir yeni gelişme ortaya çıktı. Bu anlamda denebilir ki Üsküp hem Osmanlı devleti döneminde hem de yeni dönemde Türkçenin en önemli merkezlerinden birisidir. Ben eminim ki sizler olduğunuz sürece, buradaki basın yayın faaliyetleri, buradaki Türk toplumu ve Türkiye ile Makedonya arasındaki olumlu ilişkiler seyrettiği sürece Türkçe bölgede var olmaya devam edecek.” diye konuştu.

‘Hem Balkan ülkeleri için hem de Türkiye için kıymetli bir çalışma’

Kitabın diğer yazarı Prof. Dr. Tuba Durmuş, resmin bütününü görmek açısından önemli bir eser olduğuna vurgu yaparak, “Kitapta toplamda bin 894 isime yer veriyoruz, 10 ülkeden söz ediyoruz. Toplamda da 128 şehirden söz ediyoruz. Aslında Balkanlar’ın çok farklı coğrafyalarına yönelik, farklı türlerine yönelik çok değişik çalışmalar yapıldı ama bizim çalışmamıza ben o parça parça yapılan çalışmalardan farklı olarak biraz resmin bütününü gören bir çalışma olarak değerlendiriyorum. Resmin bütününü gördüğümüz zaman aslında yani kültür tarihi açısından baktığımızda; işin seyri nerelerde değişti, nerelerde kırılmalar oldu, hangi ülkede Türkçe belli bir döneme kadar devam etti, hangi ülkede belli bir dönemden sonra devam etmedi ve bunun sebepleri neler olabilir? Dolayısıyla biraz resmin bütününü gören bir çalışma olması sebebiyle aslında hem Balkan ülkeleri için hem de Türkiye için kıymetli bir çalışma ortaya çıkardığımızı düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.

Tanıtım programında Uluslararası Balkan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Seyhan İbrahimi’nin moderatörlüğünde panel de düzenlendi.

kültür/dünya