Yapay Zekâ, İngilizce “Artificial İntelligence” yani kısaca “AI” olarak yaygın kullanılmaktadır. Ben de yazımda YZ kısaltmasıyla kullanacağım.
YZ, ilk aşamada kendini var eden amacı değiştiremez. Tek başına bir anlam ifade etmez. İnsanın tekrarlayan faaliyetlerini kolaylaştırmak için otomasyon sistemi olarak başlayabilir. Otomasyon sistemleri ardı ardına bağlanabilir. Bu özellik insanın temas ettiği, hayal ettiği her şeyi değiştirdikten sonra insanı değiştirebilir. Asıl amaç, insanı taklit etmektir. Bunun için insan özelliklerine yakın otomasyon sistemleri kuruldukça her küçük sistem büyük sistemin parçası olur. İnsan hayatı kolaylaşır, insan yaşamı gelişir. Fiziki ve hissi duygularıyla bütünüyle insanlıktan bahsediyorum. Temas ettiği ve hayal ettiği derken bütün bir gezegen ve içindekileri kastediyorum. İnsan odaklı giderek makine öğrenimi ve derin öğrenmeyi ölçeklendirmek zorundadır. Sonrasında boynuz kulağı geçer mi bilinmez. Kendi elimizle insana karşı bir tür mü oluşturuyoruz? Tam bir paradoks. Bu konuya girmiyorum. Ancak merak ediyorsanız Dr. Eric Schmidth’in Nisan 2025’te sakin sakin anlattığı bir sohbetin 14. dakikasından başlayarak 6 yıl içinde yapay süper zeka öngörüsü dinlemeye değer.
YZ, ilk başlarda otomasyon aracıydı. Verilerin depolanması ve verilerin işlenmesi için gereken enerji bile ekonomide önemli etkiler oluşturuyordu. Şimdi ise inovasyon süreçlerinin ilham kaynağına dönüşüyor. Verileri anlayan işleyen yorumlayan bir araç olan YZ, değişim ve gelişiminin kurucu ortağı olarak ekonomileri şekillendiriyor. Uluslararası Para Fonu (IMF)’in Ocak 2024’te yayınladığı bir çalışmada, dünya istihdamının %40 oranında etkileneceğini yazıyor.
YZ, ekonomiye milyonlarca insanın bakış açılarını veriyor üstüne inovasyon ve verimlilik çözümleri ortaya koyuyor. YZ ile yapılan geliştirme süreçlerindeki isabetli çalışma sayısının oranı, şirket veya devletlerin binlerce insan kaynağı, zaman ve bütçe kullanarak isabetli çalışmalarına katlamalı olarak fark atabiliyor.
YZ, ekonomileri kalkındırmak için devletlerin kullanımını yaygınlaştırdığı bir sektör olduğu açıktır. Ekonominin değişimi, inovasyon ve verimliliği dikkate almak zorundadır. YZ’ye öğretilen her alanda hızlı ve daha başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Kalp, beyin, akciğer gibi organların ultrason ve rapor sonuçlarının olası insan hata oranlarını düşürmesinin toplum sağlığına etkisi büyüktür. Askeri harekatlarda uzaktan kumandalı sistemlerde iletişimin kesintisi halinde otonom (kendi kendine işlem gerçekleştirebilme yeteneği) sistemlerinin hedefi yok etmesi sağlanabilmektedir. Yakın zamandan bir örnekle Libya’da sinyal kesicilerle dron sürülerimizin bağlantısı kesilmişti. Dronlar otonom sistemleri sayesinde daha önceden kendilerine verilen tank hedeflerini tespit ederek etkisiz hale getirmeyi başardı. Ders esnasında öğrencilerin davranışlarına göre dikkat seviyesini arttırabilecek dinamik sunumların oluşturulmasıyla eğitimde öğrenci kalitesinin artmasını sağlamıştır. Borsa, Bitcoin ve kur hareketleri gibi yatırım araçlarının risk oranlarını düşürmüş ve kar marjlarını yükseltmiştir. Amazon, Etsy, Ebay, Hepsiburada, Trendyol gibi pazaryerlerindeki satıcıların daha yüksek kar oranları, yüksek satış hacmi, yatırım getirisi gibi anahtar performans göstergelerini arttırmıştır. Ayrıca üretim, pazarlama, satış için ülkelerin ve firmaların ihracatlarını bu eksene kaydırmasını sağlamıştır. Bunlar ve bunlara benzer örnekler ekonomilerde büyük tasarruflar ve karlılık getirmiştir.
Ekonominin diğer önemli etkeni, işsizlik oranlarıdır. Peki! YZ, işsizliği tetikler mi? YZ, sektörleri ortadan kaldırmaz; aksine doğru kullanıldığında rekabeti daha kaliteli hale getirir. İlham verir ve insan yaratıcılığını destekler. YZ ile konuları nasıl ele aldığımız çok önemlidir. Beklenen verim için doğru ölçeklendirme yöntemleri kullanmak, net sonuçlar elde etmeye yakınlaştırır. Kısaca: YZ çalışmalarınızı almak için değil, birlikte çalışmak için var. En azından şimdilik…
YZ, İşimizi Elimizden Mi Alacak?
Öncelikle, “İşimizi elimizden almaması için neler yapmalıyız?” sorusunda odaklanalım. Doğru kullanımı ile öğrenmeye başlayabiliriz. YZ araçlarının işleri ortadan kaldırmakla kalmadığını onları dönüştürdüğü ve geliştirdiği görülüyor. Akıllıca kullanan şirketler ve bireyler işlerini kolaylaştırıyor, kalitesini arttırıyor. Yüksek katma değerli olmasına aldanıp âşık olmak en büyük risktir. Bu riski minimize etmenin en iyi yolu, doğru veya yanlış olduğunuz kritik verileri teyit mekanizmaları geliştirmektedir.
YZ, otomasyon sistemlerini de kapsamaktadır. Bugün insan iş gücüyle yapılan rutin işler küçükten büyüğe otomasyon sistemleriyle ortadan kalkacak ya da dönüşecek. PwC’nin 2025 Küresel Yapay Zeka İş Barometresi isimli bir çalışmasına göre yapay zeka çalışanları daha değerli, üretken olurken ücretlerini de iki kat arttırmaktadır. Yine raporda en çok maruz kalan sektörlerin, en az maruz kalanlara kıyasla çalışan başına gelirde 3 kat daha fazla büyüme kaydettiğini göstermektedir.
Öğretilmiş bir makinadan yardım almak yerine insanların her şeyi olduğu gibi kabul etmesi çok büyük tehlikedir. Çünkü sorgulama ve şüphe kabiliyetlerini kaybeden insan gelişemez, yönlendirme ve üretim kabiliyetleri zayıflar. En iyi kullanan insan, devamlı sorgulama, derin anlama ve eleştirel iletişim tekniklerini geliştirendir.
Yapay Zekâ, günümüzde toplumsal ve kurumsal düzeyde büyük değişiklikleri var. Bireysel olarak henüz etkilenmemiş olabilirsiniz ve kullanmak için geç kaldığınızı düşünmeyin. Sadece kullanmak isteyin ve çaba sarf edin. Günümüzde otomobilin lüks olduğunu düşünen çok fazla kalmadığı gibi onun kadar yapay zekanın da ihtiyaç olduğunu fark edeceğimiz günlere de girmekteyiz. Kullanmamızın ne denli önemli olduğunu önceki yazımda anlatmıştım. Ek olarak bu konular hakkında her türlü öneri, sorun veya bilgiyi lütfen gazetemiz iletişim sayfasındaki e-posta adreslerinden veya aşağıdaki formu doldurarak bana ulaştırabilirsiniz.
Bir sonraki yazımızı Yapay Zekâ için Kod Bilmek Zorunda Mıyız? Yapay Zekâ: Dijital İlham Kaynağınız Olabilir Mi? Sorularına yanıtlar vereceğim. Sağlıcakla kalın!
